Risale-i Nur’da uzun cümleler meselesi 6

Risale-i Nur’da uzun cümleler meselesi 6

Risale-i Nur’daki en uzun cümle hangisidir?

En uzun ifadesinin iki ciheti var. Cümle içindeki geçen cümlecik ve kelime sayısına göre iki cihetten bakmak lâzım.

Yapılan araştırmaya göre cümlecik olarak Yirmi Beşinci Söz’deki Kur’ân’ın tarifi cümlesi en uzun cümle olmalı, şöyle ki:

 

1. Kur’ân;
   2. şu kitab-ı kebir-i kâinatın bir tercüme-i ezeliyesi;
   3. ve âyât-ı tekvîniyeyi okuyan mütenevvi dillerinin tercüman-ı ebedîsi;
   4. ve şu âlem-i gayb ve şehadet kitabının müfessiri;
   5. ve zeminde ve gökte gizli esma-i İlâhiyenin manevi hazinelerinin keşşafı;
   6. ve sutûr-u hâdisatın altında muzmer hakaikin miftahı;

7 ve âlem-i şehadette âlem-i gaybın lisanı;
8. ve şu âlem-i şehadet perdesi arkasında olan âlem-i gayb cihetinden gelen iltifatat-ı ebediye-i Rahmaniye

9. ve hitabat-ı ezeliye-i Sübhaniyenin hazinesi;
   10. ve şu İslâmiyet âlem-i manevisinin güneşi, temeli, hendesesi;
   11. ve avâlim-i uhreviyenin mukaddes haritası;
   12. ve Zât ve sıfat ve esma ve şuun-u İlâhiyenin kavl-i şârihi;                              13.tefsir-i vâzıhı;                                                                                                        14.burhan-ı kàtıı;                                                                                                  15.tercüman-ı sâtıı;                                                                                                               16. ve şu âlem-i insaniyetin mürebbîsi;
   17. ve insaniyet-i kübra olan İslâmiyet’in mâ ve ziyası;
   18. ve nev-i beşerin hikmet-i hakikiyesi;
   19. ve insaniyeti saadete sevk eden hakikî mürşidi;                                                        20.ve hâdîsi;                                                                                                                           21. ve insana hem bir kitab-ı şeriat;
   22 hem bir kitab-ı dua;
   23. hem bir kitab-ı hikmet;
   24. hem bir kitab-ı ubudiyet;
   25. hem bir kitab-ı emir ve davet;
   26. hem bir kitab-ı zikir;
   27. hem bir kitab-ı fikir;
   28. hem bütün insanın bütün hâcât-ı maneviyesine merci olacak çok kitapları tazammun eden tek;                                                                                    29.câmi’ bir kitab-ı mukaddestir.^[1]

[1] Said Nursi, Sözler (2016), s. 409 (25. Söz)

Görüldüğü üzere kendisi bir cümle olan bu ifadenin içinde 29 adet cümlecik vardır. Sıralanan cümlecikleriyle bu cümle Risale-i Nur Külliyatı’nda bir hususiyet arz eder.

Kurulu olan bu cümledeki cümleciklerin her biri, birer kitap manasını taşımaya adaydırlar. Buradan da anlaşılır ki böylesine uzun cümle kurmak, o manaları ifade etmenin ötesinde bir ustalıktır. Bu cümle, dilin bütün kaide ve kurallarını uygun olup, esaslarını temsil eder vasıftadır.

Külliyat bütünüyle taranmış olsa, bunun alt emsali nice uzun cümleler vardır ama bu cümle ihtiva ettiği mana itibariyle de birinciliği hak eder.

Okuyucuyu sıkmadan ama okumayı da tatlı merakla sürükleyerek kurulan cümleler, okuyanı kelimelerle ifade edilen mana ve misal âleminde seyahat ettirir, tefekkürün enginliğine daldırır. İşte, ifade ustalığı da bu olsa gerektir.

Mehmet Çetin

24.12.2022 Yeni Foça İzmir

 

[1] Said Nursi, Sözler (2016), s. 409 (25. Söz)